TOKLUK HORMONU LEPTİN,
ZAYIFLAMA VE HASTALIKLAR
Leptin hormunu
doygunluk hormonu olup zayıflama diyetleri ile gündeme gelmiştir.
Bu hormon doygunluk hissi verip gıd
a alımını azaltır. Enerji
tüketimini artırır. Yağ yakımını artırır ve zayıflamayı
kolaylaştırır. Bu etkisi ile popüler kültürün zayıflama diyet
ve taktiklerinde yerini almıştır. Bu hormon hipotamalus ve
hipofizer bez üzerinden beyin ve tüm vücudu etkileyen bir
moleküldür. Hipotalamustaki reseptörleri, iştah, üreme ve
büyümenin kontrolü ile ilişkili hipotalamik alan içindedir. Bu
sayede hipotalamohipofizer fonksiyonları etkiler. Büyüme, üreme,
vücut sıvı dengesi, ergenliğin başlaması, obezite, diabet, kalp
damar sağlığı, üriner sistem, otonom sinir sistemi, karaciğer
sağlığı, metabolizma üzerine etkileri vardır. Bağışıklık
sistemi üzerine etkileri vardır. Bu sebeple sadece zayıflama
stratejisi değil sağlıklı yaşam ve fonksiyonel tıp için
önemlidir. Genel bir iyilik hali ve koruyucu hekimlik için
önemlidir.
Leptin , bir
metabolik hormondur. Daha önceleri yağ dokusundan salgılandığı
ve sadece yağ dokusu ile ilişkili olduğu düşünülse de bir çok
organlanda reseptörleri olduğu gösterilmiştir. Karaciğer, mide,
meme dokusu, kemik iliği, barsak, ovaryum, testisler, iskelet kası,
mide fundusu ve plasentadan da salındıdığı gösterilmiştir.
Doygunluk hormonu olarak kabul edilmesinin nedeni besin alımını
azaltmasıdır. Gıda alımı ile artan insülin salgısının
leptinin düzeyini yükseltir, doyma mesajını beyne götürür ve
gıda alımını azaltır.
Leptin salınımı
diurnal varyasyon gösterir, yani uyku uyanıklık aktivitesine göre
değişkenlik gösterir. Uyku sırasında maksimum düzeylerine
ulaşır. Leptin düzeyi vücut yağ oranı ile doğru orantılıdır.
Kadınlarda erkeklere oranla daha fazladır. Obezlerde seviyesi
normalin üç katı kadar yüksek bulunmuştur. Ancak kan beyin
bariyerindeki bozukluk, leptin mutasyonu veya leptin reseptör
direnci ile obezlerde etkisini gösteremediği düşünülmektedir.
Bunun sonucunda düzeyi çok olmasına rağen yağ yıkımı etkisini
gösteremez.
Leptin Etkileri
Nelerdir?
Leptin etkilerini
beyin, spinal kord, akciğer, böbrek, karaciğer, kalp, pankreasın
endokrin kısmında, adrenal bezler, uterus, ovaryum, testis,
hematopoietik hücreler, iskelet kası vb üzerinde gösterir. Kan
beyin bariyerini geçer.
Hipotalamustaki reseptörleri,
iştah, üreme ve büyümenin kontrolü ile ilişkili hipotalamik
alan içindedir. Bu sayede hipotalamohipofizer fonksiyonları
etkiler.
Hipotalamustaki yiyecek alımını
artıran nöropeptit Y yi azaltarak, iştahı azaltır. Bunun
dışında hipotalamus aracılığıyla gıda alımını azaltan
molekül sentezini artırıp, gıda alımını artıran molekül
sentezini artırır. Grelin denen bir hormonsa bunun tam tersini
yapar.
Tokluk hissi vererek, besin
alımını azaltır.
Otonom sinir sistemi üzerinde
etkilidir.
Kalp ve damar sisteminin
çalışmasına katılır.
Üriner sistem üzerinde etki eder
ve hemoastazis denilen vücut sıvı dengesi üzerine etki eder.
Enerji metabolizmasını
düzenler.Enerji tüketimini artırır
Karaciğerde glikojen sentezini
artırır, kan glukozunu kullanıp depolamaya sebep olur.
Büyüme ve üremede yağ
metabolizması üzerinden leptininin de etkisi bulunmaktadır.
Pubertenin başlanma yaşını
etkiler.
İnsülin direncinde önemli
görevleri vardır. Kronik olarak yüksek seyreden insülin
seviyesi, leptini yükseltir.
Leptin bağışıklık sistemi
üzerinde etkilidir.
Yağ yıkımı arttırır. Yağ
oksidasyonunu, enerji sarfını artırır, yani vücut yağını
azaltır Vücuttaki yağ miktarını sabit tutmaya çalışır. Yağ
depolarının azalışıyla birlikte leptin azalarak, iştahı ve
beraberinde besin alımını artırır.
Peki Biz Neler
Yapalım?
Leptin salgısı için ara
atıştırmalıklar yapmayın, öğünler arası 5-6 saat ara verin.
Uzun süre tokluk hissi verecek
gıdalar tüketin. Karbonhidrat içeren tatlı, içeçek, ekmek,
hamur işi vb kaçının. Glisemik indeksi düşük gıdalar ile
beslenin.
Yağ, protein, sebze ağırlıklı
beslenin.
Leptin gece saatlerinde arttığı
için uyku düzeninize dikkat edin.